සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ, දස දහසක් සක්වල දෙව් මිනිස් සත්වයාට චතුරාර්ය සත්‍ය ධර්මය දේශනා කරමින් අසහාය ආශ්චර්‍යයෙන් සක්මන් කරනා බුදුරජාණන් වහන්සේට තම සිතින් වන්දනා කර මෙසේ සිතූ සේක.

“දස දහසක් ලෝක ධාතුවල දෙව්-මිනිසුන්ගේ සහ බ්‍රහ්මයන්ගේ මෙබඳු රැස්වීමක් පෙර නොවූ විරූය. ඒකාන්තයෙන්ම මෙය උතුම් ධර්මයක් වදාරීම පිණිස කදිම අවස්ථාවකි. බුද්ධවංශය පිළිබඳ දේශනයක් බුදුරජාණන් වහන්සේ කෙරෙහි විශේෂයෙන් ශ්‍රද්ධාව සහ භක්තිය වර්ධනය කිරීම සඳහා බෙහෙවින් ප්‍රයෝජනවත් වනු ඇත. එනිසා, බුද්ධත්වය පිළිබඳ නියත අනාවැකිය ලැබූ දා පටන් සම්බුද්ධත්වය සාක්ෂාත් කළ මේ අවසන් භවය තෙක් අපගේ බුදුරජාණන් වහන්සේ පාරමී ධර්මයන් පරිපූර්ණත්වයට පත් කරමින් පැමිණි ගමන පිළිබඳ මා විමසා සිටින්නේ නම්, ශාස්තෘන් වහන්සේ අප හට ඒ බව හෙළිකොට වදාරන්නේ නම් එය අතිශයින්ම ඵලදායී වනු නියතය. එහෙයින් මා මාගේ ශාස්තෘන් වහන්සේගේ දිර්ඝ සසර ගමනේ ජීවන ප්‍රවෘතිය වදාරන මෙන් ඉල්ලා සිටින්නෙමි” 

ඉන්පසු, සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ තමන් වහන්සේගේ චීවරය ඒකාංශකොට පොරවා ශාස්තෘන් වහන්සේ වෙත ගොස් දෑත් ඔසවා වන්දනා කරමින් ගාථා තුනකින් බුද්ධවංශය පිළිබඳ වදාරන මෙන් ඉල්ලා සිටි සේක.

‘‘කීදිසො තෙ මහාවීර, අභිනීහාරො නරුත්තම;
කම්හි කාලෙ තයා ධීර, පත්ථිතා බොධිමුත්තමා.

“මහාවීරවූ නරෝත්තමයාණෙනි, නුඹවහන්සේගේ අභිනීභාරය (පැතිම) කෙබඳුද? ධීරයන් වහන්ස, නුඹ වහන්සේ විසින් කවර කාලයක උතුම් සම්බෝධිය පතන ලද සේක්ද?

‘‘දානං සීලඤ්ච නෙක්ඛම්මං, පඤ්ඤාවීරියඤ්ච කීදිසං;
ඛන්තිසච්චමධිට්ඨානං, මෙත්තුපෙක්ඛා ච කීදිසා.

“දාන පාරමිතාවද, සීල පාරමිතාවද, පඤ්ඤා පාරමිතාවද, විරිය පාරමිතාවද, කෙබඳුද? ඛන්ති පාරමිතාවද, සච්ච පාරමිතාවද, අදිට්ඨාන පාරමිතාවද, මෙත්තා පාරමිතාවද, උපෙක්ඛා පාරමිතාවද කෙබඳුද?

‘‘දස පාරමී තයා ධීර, කීදිසී ලොකනායක;
කථං උපපාරමී පුණ්ණා, පරමත්ථපාරමී කථං’’.

“වීර්‍ය්‍යය ඇත්තාවූ ලෝහිමියාණෙනි, (නුඹවහන්සේ විසින්) කෙසේ දස පාරමිතාවෝද, කෙසේ උප පාරමිතාවෝද, කෙසේ පරමත්‍ථ පාරමිතාවෝද පුරණ ලද්දෝද?”

***************************************

දාන පාරමිතාවෙහි අංග තුනකි, එනම් පාරමී, උපපාරමී සහ පරමත්ථ (පරමාර්ථ) පාරමී යන තුනයි.

1) මෙහි ‘පාරමී’ යනු අංග පරිත්‍යාගයයි. එවිට තමාගේ කයේ අංග මෙන්ම, දරුවන් සහ භාර්‍යාවන් දන් දීමද වෙත්.

2) ‘උපපාරමී’ යනු, තමන් සතු බාහිර භාණ්ඩ ආදිය දන් දීමයි. එහිදී රාජ්‍යයේ පටන් හැඳ සිටින වස්ත්‍රය දක්වා දන් දීම මීට අයත් වෙත්.

3) ‘පරමාර්ථ පාරමී’ යනු ජීවිතය දන් දීමයි. වෙන බාහිර කිසිවක් නොවේ. ‘සස ජාතකය’ ඊට නිදසුනකි.

මෙසේ අසංඛ්‍ය ගණන් ජීවිතවල අපගේ බෝසතාණන් වහන්සේ දාන සහ වෙනත් පාරමී ධර්මයන් සපුරා ගනිමින් පැමිණි සේක. ඒ පිළිබඳ ඉතා සැකෙවින් එක් උදාහරණයක් පමණක් දෙමින් මෙසේ දක්වන්නෙමු.

(1) බෝසතාණන් වහන්සේ නුවණැති හාවෙකු ලෙස උපත ලැබූ විට, හේ බ්‍රාහ්මණ වේශයෙන් සිටි සක්දෙවිඳු, පිණ්ඩපාතය සොයා ආ සැබෑ බ්‍රාහ්මණයෙකු ලෙස වරදවා වටහා ගත්තේ ය. එබැවින් හේ ඇවිලෙන ගිනිමැලයක් සාදා බ්‍රාහ්මණයාට සා මස් පුදනු පිණිස එයට පැන තමාගේ ජීවිතය පූජා කළේ ය. එබඳු දානය දාන පරමත්ත පාරමී ය. (සස පණ්ඩිත ජාතකය)

(2) බෝසතාණන් වහන්සේ සංඛපාල නාග රජු ලෙස ඉපිද, කණුවක ඇණ ගැසීමෙන් පසු, දඩයක්කාරයන් දහසය දෙනෙකු විසින් හෙල්ලවලින් තම සිරුරේ ස්ථාන අටකට නිර්ධය ලෙස පහර දීම නිසා ඇති වූ තුවාළ වේදනාව දරාගත් සේක. අමනාපයක් නොපෙන්වා ජීවිතය පූජා කර ශික්ෂාපද රැකි සේක. එවැනි ශීලයක් ශීල-පරමත්ත-පාරමි යන ගණයට අයත් වේ . (සංඛපාල ජාතකය)

(3) බෝසතාණන් වහන්සේ චූල සුතසෝම රජුව සිටියදී, රජකමේ සුඛෝපභෝගීත්වයට ඇලී නොසිට, සුදස්සන (පුරාණ බරණැස) රටෙහි සිහසුන අත්හැරියේ ය. එවැනි අත්හැරීමේ ක්‍රියාවක් නෙක්ඛම්ම-පරමත්ත-පාරමි ලෙස හැඳින්වේ. (චූලසෝම ජාතකය)

(4) සේනක පණ්ඩිත නමින් මහා ප්‍රඥාවන්තයෙකු වී ඉපිද එක්තරා බ්‍රාහ්මණයෙකුගේ ආහාර ඇති සම් මල්ලෙහි නාගයකු සිටින බව ඇසින් දුටුවාක් මෙන් හෙළි කොට බ්‍රාහ්මණයාගේ ජීවිතය බේරා දුන් සේක. බ්‍රාහ්මණයාගේ ජීවිතය බේරාගත් එවැනි ප්‍රඥාවන්ත ජීවිතයක් පරමත්ත-පඤ්ඤා-පාරමි ගණයට වැටේ . (සත්තුභත්ත ජාතකය)

(5) බෝසතාණන් වහන්සේ ජනක නම් කුමාරයෙකු ලෙස ඉපිද, තම සගයන් විනාශයට මුහුණ දෙමින් සිටියදීත්, දුෂ්කරතා හමුවේ බලාපොරොත්තු සුන්වීමෙන් තොරව සාගරය හරහා පිහිනීමට ඔහු දැරූ අප්‍රතිහත උත්සාහය ජනක කුමරුගේ දැඩි උත්සාහය පිළිබිඹු කරයි. එවැනි කැපී පෙනෙන නොපසුබට උත්සාහයක් පරමත්ත-විරිය-පාරමි ගණයට වැටේ. (මහා ජනක ජාතකය)

(6) ඛන්තිවාදි නම් ආරාමිකව සිටියදී කසී රටේ කලාබු රජු තියුණු පොරවකින් ඔහුගේ අත් පා කපා දැමීය. ඔහු නොසැලී විඳදරාගත්තේ සංවේදනය සහ සිහිය නැති දර කැබැල්ලක් මෙනි. තාපස තෙමේ රජු කෙරෙහි ද අමනාපයක් නොපෙන්වා සියල්ල දරා සිටි සේක. එවැනි ඉවසීමේ ක්‍රියාවක් පරමත්ථ-ඛන්ති-පාරමි යන ගණයට අයත් වේ. (ඛන්තිවාදී [ක්ෂාන්තිවාදී] ජාතකය.)

(7) මහා සුතසෝම රජුව සිටියදී, “මම ඒකාන්තයෙන් හෙට ආපසු එන්නෙමි” යි තම වචනය මිනීමරු පෝරිසාදයාට දුන්නේය. ඔහු තම ජීවිතය නොතකා තම වචනයේ සිට එකසිය එකක් රජවරුන්ගේ ජීවිත බේරා ගත්තේ ය. එවැනි ධාර්මික සහ සත්‍යවාදී වාචික ක්‍රියාවක් පරමත්ත-සච්ච-පාරමි ගණයට අයත් වේ. (මහා සුතසෝම ජාතකය)

(8) බෝසතාණන් වහන්සේ තේමිය කුමරුව සිටියදී බිහිරි හා ගොළු ලෙස පෙනී සිටිමින් තම ජීවිතය පරදුවට තබා මෙම ක්‍රමය තම අභිප්‍රාය ඉෂ්ඨවෙන තෙක්ම (අවුරුදු දහසයක්) දිගටම කරගෙන ගියේය. එවැනි අදිෂ්ඨානශීලී ක්‍රියාවක් පරමත්ත-අධිට්ඨාන-පාරමි යන ගණයට අයත් වේ . (මුගපක්ඛ (තේමිය) ජාතකය)

(9) උන් වහන්සේ සුවණ්ණසාම (ස්වර්ණ සාම කුමාරයා) නම් ආරාමිකව සිටියදී ජීවිතය පරදුවට තබා මෛත්‍රිය (මෙත්තා) වඩන සේක. එවැනි ප්‍රේමනීය කරුණාවක් පරමත්ථ-මෙත්තා-පාරමි යන ගණයට අයත් වේ . (සුවණ්ණසාම ජාතකය)

(10) ලෝමහංස ජාතකයේදි තාපසයෙකුව, ගැමි දරුවන්ගේ තාඩන පීඩන මධ්‍යයෙත්, නුවණැත්තන් විසින් කරන ලද නොයෙකුත් ගෞරව හා උපහාර මධ්‍යයෙත් නොසැලී සිටීයේ ය. බෝධිසත්වයන් වහන්සේගේ එවැනි සමානාත්මතා ආකල්පය පරමත්ත-උපේක්ඛා-පාරමි විදහා දක්වයි. (ලෝමහංස ජාතකය)

*****************************************************************

සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ විසින් කරන ලද ඉල්ලීමට අනුව උතුම් බුද්ධවංශ දේශනාව කරමින්, බුදුරජාණන් වහන්සේ,

පළමුව, දෙව් මිනිස් ශ්‍රාවකයන්ට ප්‍රීතිය ගෙන දෙන බුද්ධ වංශ කථාව ශ්‍රවණය කරවා, ඔවුන්ගේ කැළඹුණු සිත්වල ඇති දුක නැති කරවා, ධර්මාවබෝධය පිණිස සකස් කිරීම පිණිසත්,

දෙවනුව, නොයෙක් ආකාරයේ දුක්, දොම්නස් ගෙන දෙන, නැවත නැවත ඉපදෙන මැරෙන සංසාර චක්‍රයෙන් සත්වයන් මුදවා, සියලු දුක් නිවන, උඩඟුකම, මාන්නය ඇතුළු සකලක්ලේශයන් ගෙවා දමන, උතුම් නිවන් මාර්ගය අනුගමනය කිරීමට පුහුණු කරවීමටත්, ප්‍රගුණ කරවීමටත්, උත්සහවත් කරවීමටත්,

සකල ලෝකසත්වයාගේ කණ් මත්තෙහි සදාතනික විමුක්තිය ලබාදෙන ප්‍රණීත අමෘතය වත්කරන්නාක් සේ ගාථා රත්නයන් යුගලයක් වදාල සේක.

‘‘පීතිපාමොජ්ජජනනං, සොකසල්ලවිනොදනං;
සබ්බසම්පත්තිපටිලාභං, චිත්තීකත්වා සුණාථ මෙ.

“සතුට හා සිතේ පැහැදීම උපදවන, සෝක නමැති උළ උදුරා දමන්නාවූ, සියලු සැප ලැබීමට හේතුවන මා විසින් දේශනා කරන ලද බුද්‍ධ වංශය ගරුකොට අසව්.”

‘‘මදනිම්මදනං සොකනුදං, සංසාරපරිමොචනං;
සබ්බදුක්ඛක්ඛයං මග්ගං, සක්කච්චං පටිපජ්ජථා’’ති.

“ජාතිමද ආදිය නැතිකරන, ශෝකය පහකරන, සසර දුකින් මුදවන, සියලු දුක් නැතිකරන මාර්‍ගයට සකස්ව පිළිපදීවා.”

ඉක්බිති, රැස්ව සිටි දෙව්මිනිසුන්ට අමා මහ නිවන දැකීමට උද්‍යෝගිමත් වීමට උනන්දු කරවනු වස්, බුදුරජාණන් වහන්සේ ගාථා නවසිය පනස් එකකින් (පමණ) සරසන ලද බුද්ධ වංශය පිළිබඳ දේශනය වදාල සේක.

“කප්පෙ ච සතසහස්සෙ, චතුරො ච අසඞ්ඛියෙ;
අමරං නාම නගරං, දස්සනෙය්‍යං මනොරමං……

මහා කල්ප ලක්‍ෂයක් අධිකකොට ඇති සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්‍ෂයකට පෙර දැකුම්කලු, මනරම්වූ, දශ ශබ්දයකින් තොරනොවූ, ආහාරපානයෙන් යුත් අමර(වතී) නම් නුවරක් වී…….”

වශයෙන් ආරම්භකර,

…..තානි ච අතුලතෙජානි, ඉමානි ච දසබලානි (යසබලානි (අට්ඨ.));
අයඤ්ච ගුණධාරණො දෙහො, ද්වත්තිංසවරලක්ඛණවිචිත්තො.

ඒ අසම තේජස්ද, මේ දසබලද, දෙතිස් මහ පුරිස් ලකුණෙන් යුත් මේ උතුමා ගුණයෙන් යුත් සිරුරද යන –

දස දිසා පභාසෙත්වා, සතරංසීව ඡප්පභා;
සබ්බං තමන්තරහිස්සන්ති, නනු රිත්තා සබ්බසඞ්ඛාරාති.

සියල්ල සවණක් රැසින් යුත් හිරු මෙන් දස දිගුන් හොබවා අතුරුදන් වන්නේය. සියලු සංස්කාරයෝ හිස් වූවාහු නොවෙත්ද? (වෙත් මැයි.)

ආදියෙන් නිමකෙරුනු ඒ මහා බුද්ධ වංශය පිළිබඳ දේශනාව අවසන් වන විට කෝටි දහයකට අධික දෙව් මිනිස්, බ්‍රහ්මයෝ සියලු ආස්‍රවයන් නසා අරහත්වයට පත් වූහ. අසංඛ්‍ය ගණන් සත්වයෝ අනෙකුත් මගඵලයන් සාක්ෂාත් කොට නිවනට යන ඒකාන්ත මාර්ගයට බැසගත් හ.