සුධම්මා කුමරිය සිය මුළු ජීවිත කාලයම පින්කම් කරමින් ගත කළ අතර ඇගේ මරණයෙන් පසු ඇය නැවත දෙව්ලොව උපත ලැබුවාය. ඉක්බිති අසංඛෙ‍ය වාර ගණනක් ඇය නැවත දෙව්ලොව හෝ මනුෂ්‍ය ලෝකයේ පමණක් වශයෙන් උපත ලැබුවාය.

අපගේ ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේ දවස ඇය රජගහනුවර ධනවතකුගේ පවුලක නැවත ඉපදුණාය. ඇය විවාහ විය හැකි වයසේදී විශාඛ නම් ධනවතෙකු සමඟ විවාහ වූ අතර ඇය ධම්මදින්නා ලෙස හැඳින්විය.

කල්ප අනූ දෙකකට පෙර විශාඛ සහ ධම්මදින්නා ද ඵුස්ස බුදුරජාණන් වහන්සේගේ සමයේ රාජකීය භාණ්ඩාගාරික සහ ඔහුගේ භාර්යාව ලෙස ධනවත් යුවළක් වූ ඔවුන් මෙවර ගෞතම සම්බුදුරදුන් සමයේ ද බොහෝ ධනවත් ප්‍රසිද්ධ යුවලක් වූහ. විශාඛ නම් ධනවත් ගෘහපති තෙමේ, බුදුරදුන් ප්‍රථම වරට රජගහ නුවරට වැඩම කළ දිනයේ දී සෝවාන් ඵලය ලැබූ බුද්ධ ශ්‍රාවක එකසිය එක් නහුතයක් වූ මහා පිරිසගෙන් කෙනෙකි. ඔහු බිම්බිසාර රජුගේ සමීප මිතුරෙක්  ද  විය.

එවකට සෝවාන්ව සිටි ආර්‍ය ශ්‍රාවකයෙකු වූ විශාඛ පසු අවස්ථාවකදී බුද්ධ දේශනයට සවන් දී සකදාගාමී ඵලයත්  ඉන් පසු දිනකදී අනාගාමී ඵලයත් ලබා ගත් බවට ආර්‍ය ශ්‍රාවකයෙකු පත් වූයේ ය.

ඔහු අනාගාමී ආර්‍ය ශ්‍රාවකයෙකු බවට පත් වූ පසු, ඔහුගේ දැක්ම සහ හැසිරීම ඉතා පැහැදිළි ලෙස වෙනස් විය. වෙනදා, ඔහු සිනහවෙන් පිරී ඇති මුහුණින් යුතුව තම බිරිඳ බැලීමේ අපේක්ෂාවෙන්ම නිවසට යන නමුත්, දැන් ඔහු එසේ නැත. සංවරව, හුදෙකලාවෙම ඔහු නිවසට පිවිසෙයි.

ඔහුගේ භාර්යාව වන ධම්මදින්නා සුපුරුදු පරිදි ජනෙල් කවුළුවෙන් නෙත් යොමා සුපුරුදු අකාරයට ඔහු ආපසු එනතුරු බලා සිටියාය. නිවසට පා තබන සැමියාගේ වෙනදා නොදුටු විරූ සන්සුන් ඉරියවු දුටු විට ඇයට එය අමුතු දෙයක් විය. “මොකක් හරි වැරදුනාවත්ද?” ඇය සිතුවා ය. ඇය පඩිපෙළ බැස ඔහුට අත දිගු කළාය. සාමාන්‍යයෙන් බිරිඳගේ අත අල්ලාගෙන සුහදව කතා කරමින් පඩිපෙළ නැඟීම ඔහුගේ සිරිත වුවද එදින ඔහු ඇගේ අත අල්ලා නොගෙන අත ඉවත් කළේ ය.

“සමහරවිට මට මේ ගැන කෑම මේසේදි දැනගන්න ලැබේවි” ඇය සිතුවා ය. නමුත් උදෑසන ආහාර වේලෙහි ඔහු සුපුරුදු පරිදි තම බිරිඳ සමඟ මේසයේ වාඩි නොවී, භාවනාවේ යෙදී සිටින වයෝවෘද්ධ භික්ෂුවක් මෙන් නිහඬව තනිවම ආහාර ගත්තේ ය.

“සමහරවිට මම මේ ගැන හවසට දැනගන්න ලැබේවි” ඇය තනිවම සිතුවා ය.

නමුත් සවස් වන විට විශාඛ ඔවුන්ගේ ඇතුල් කුටියට නොගිය අතර, ඒ වෙනුවට ඔහු, ඔහු වෙනුවෙන් වෙනම කාමරයක් සූදානම් කර තිබූ අතර ඔහු එහි  තනිවම නිදාගත්තේ ය. ඔහුගේ බිරිඳ දැන්නම් හොඳටම කනස්සල්ලට පත් වී සිටියා ය.

“අහෝ ! මගේ සැමියා වෙනත් කාන්තාවකට ආදරය කරනවාද? නැත්නම් කවුරුහරි අපි අතර වැරදි වැටහීමක් ඇති කිරීමට උත්සාහ කර තිබේද? නැත්නම් ඔහු මා තුළ යම් වරදක් දුටුවාද? මෙම සේ තේරුම් ගත් නොහැකි ප්‍රශ්ණ වැලක් මැද ඇගේ අහිංසක සිත මංමුලා වී ගියේ ය. දින දෙක තුනකට පසු එය තවත් නිහඬව ඉවසාගත නොහැකි තැන ඇය නිහඬව ඔහු අසලට ගොස් සිට ගත්තා ය. දෑත් එකතුකොට සිය ස්වාමියා දෙසට නමස්කාර කළා ය. 

එවිට ඔහු මෙසේ කීවේ ය.

“ඇයි මේ නොකල් වේලෙහි ඔබ මා ළඟට එන්නේ?”

“නොකල් වේලෙහි…… එසේය ස්වාමිනි…… ඔබ දැන් වෙනස් වී ඇති සේයි. ඔබට ඇති ප්‍රශ්නය කුමක්ද? අප අතර තවත් කාන්තාවක් සිටීද? ”

“නෑ ධම්මදින්න, එහෙම එකක් නෑ.”

“එතකොට කවුරුහරි අපි අතරේ විරසකයක් ඇති කළාද? “

“නෑ ධම්මදින්න, එහෙම එකක් නෑ.”

“එහෙමනම් ස්වාමීනී ඔබට මගේ යම් වරදක් පේනවද?”

“නෑ ධම්මදින්න, ඔබේ වරදක් නෑ”

“එසේ නම්, අපි ස්වාමි-භාර්‍යාව ලෙසින් නොවී සම්පූර්ණයෙන්ම ආගන්තුකයන් මෙන් ඔබ මගෙන් ඈත් වී සිටින්නේ මන්ද? ඔබ මේ දවස් ටිකේ මා සමග කතා කලේත් නොවෙයි”

විශාඛ මෙසේ කල්පනා කළේය: “මා ලත් ධර්මාවබෝධය ගැඹුරු දෙයක්, ලෞකික කාරණා මෙන් පැහැදිලි කිරීමට පහසු නැත. එය තමා කෙරෙහිම තබා ගැනීම වඩා හොඳය. නමුත් දැන් මම ඒ ගැන කතා නොකළේ නම් ධම්මදින්නා ඒකාන්තයෙන් එය වරදවා සිතා මහත් දුකකට පත්වෙනවා ඇත.

මෙසේ සිතමින් විශාඛ ඇයට මෙසේ කීවේ ය.

“ධම්මදින්නා, මම බුද්ධ දේශනාව ශ්‍රවණය කරලා ඒ ධර්මය අවබෝධ කළා. ඒ ධර්මය ඉහල මට්ටමින් අවබෝධ කරගන්නා ආර්‍ය ශ්‍රාවකයාට ලෞකික කටයුතු නොගැලපේ. ඔබ කැමතිනම් ඔබේ දෙමවුපියන් අපට දායාද කළ හතළිස් කෝටියක් වටිනා වස්තුවත්, මගේ මවුපියන් අපට දායාද කළ තවත් හතළිස් කෝටියක් වටිනා වස්තුවත් සමග මේ අසූ කෝටියක් වටිනා වස්තුව මම ඔබට තනි හිමිකරු ලෙස දායාද කරමි. මම ඔබ ගැන සලකන්නේ මවක් හෝ වැඩිමහල් සහෝදරියක් ලෙසයි. ඔබ මා ගැන කුමන ආකාරයෙන් බැලුවත් මම සෑහීමකට පත්වෙමි. එසේත් නැතිනම්, ඔබට එම සියලු ධනය ඔබ සමඟ රැගෙන ඔබේ දෙමාපියන්ගේ නිවසට ආපසු යා හැකිය. ඔබේ හදවතෙහි තවත් පුරුෂයෙකු හට ඉඩක් ඇත්නම් ඔබව ඔහු හා සියලු දායාද සමග විවාහ කර දෙමි. එසේත් නොමැතිනම්, මෙහි මා සමග මාගේ බාල සොහොයුරිය ලෙස හෝ මාගේ දියණිය ලෙස මා දිවි ඇති තෙක් නුඹව මට රැක බලාගත හැකි.”

තම ස්වාමිපුරුෂයාගෙන් මෙවන් වූ වදන් ඇසූ ධම්මදින්නා අතිශයින් තෘප්තිමත් විය. ඇය මෙසේ සිතුවාය: ‘මේ වගේ දේවල් කියන්නේ සාමාන්‍ය කෙනෙක් නෙවෙයි. මගේ ස්වාමියා ඒකාන්තයෙන් උත්තරීතර ධර්මය අවබෝධ කරන්න ඇති. නමුත් උත්තරීතර ධර්මය අවබෝධ කළ හැක්කේ පුරුෂයන්ට පමණක්ද? ස්ත්‍රියකට එය තේරුම් ගත නොහැකිද?’

මෙසේ සිතමින් ඇය තම ස්වාමිපුරුෂයාට මෙසේ කීවාය: “ස්වාමීනි, උසස් ධර්මය පුරුෂයන්ට පමණක්මද? එය දැන ගැනීමට ස්ත්‍රීන් ද සමත් ද?”

“ඇයි ධම්මදින්නා, ස්ත්‍රී පුරුෂ භේදයකින් තොරව ධර්මයට අනුව ධර්මයේ හැසිරෙන ඕනෑම කෙනෙකුට ධර්මය සම්බන්ධයෙන් බුදු සසුනේ උරුමකරුවන් විය හැකියි. යමෙකුට මාර්ග ඤාණය ලැබීමට අවශ්‍ය ප්‍රමාණවත් පුණ්‍ය සංස්කාරයන් තිබේ නම්, ඔහු ඒකාන්තයෙන්ම දහම දකින්නෙක් බවට පත් වෙයි” විශාඛ පිළිතුරු දුන්නේ ය.

“එසේ නම් ස්වාමීනි, මට භික්ෂුණියක් වීමට අවසර දෙන සේක්වා.”

“ඉතා හොඳයි, ආදරණීය ධම්මදින්නා, ඔබ ධර්මාවබෝධය අපේක්ෂා කිරීම ගැන මම සතුටු වෙමි. මම එය ඔබට යෝජනා නොකළේ ඔබේ කැමැත්ත මා නොදන්නා නිසා පමණි. ”

විශාඛ වහා බිම්බිසාර රජු හමුවීමට ගියේ ය.

“පින්වත් සගය, මේ අකල් හෝරාවෙහි ඔබ මා දැකීමේ අරමුණ කුමක් දැ” යි රජු ඇසීය.

“මහ රජතුමනි, ධම්මදින්නා භික්ෂුණියක් වීමට කැමැත්තේ ය” විශාඛ කීවේ ය.

“මට ධම්මදින්නා උදෙසා කළ හැක්කේ කුමක් ද?”

“මහ රජතුමනි, මට අවශ්‍ය වන්නේ රන් දෝලාව සහ නගරය පුරා වියන් බැඳ අලංකාර කිරීමටයි.”

රජු මෙම ඉල්ලීම් දෙක ඉටු කළේය.