සදහම් ගඟුල
THE STREAM OF DHAMMA
සදහම් දේශනා (VIDEOS)
සියල්ල නරඹන්න | තවත් බොහෝ දේශනා ශ්‍රවණය කරන්න
යසෝදරා මහරහත් තෙරණින් වහන්සේගේ ජීවිත කථාව
ඒ දීපංකර සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේගේ යුගයයි. අපට අද ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේගේ බුද්ධ ශාසනය සේයි එකල සිටි මිනිසුන්ට දීපංකර බුද්ධ ශාසනය.
එදා රම්‍යවතී නුවර වාසීන්ට බොහොම සුබ දිනයක්. හැම දෙනාම එකා වගේ ලහි ලහියේ නුවර පිරිසිදු කළා. මල් වැල් ගොතා නුවර ප්‍රධාන වීථිය දෙපස අලංකාර කළා. උස් තැන් මිටි තැන් සම කරමින්, ගල් බොරළු රොඩු ඉවත් කරමින් මාවත පිරිසිදු කළා. සුදු වැලි ඇතිරෙව්වා. සුවඳ පැන් ඉස්සා. සුවඳ කල්ක පුරවපු පාත්‍රා විදීය දෙපස තැන්පත් කළා. අලංකාර ධජ පථාක එල්ලුවා. නමුත් ඔවුන් කිසිවෙකුටවත් සම්පූර්ණ කරගත නොහැකි කොටසක් ඒ මාවතේ තැනක තිබුනා. ‘මෙතෙන්ට අපි දැන් කුමක්ද කරන්නේ?’ කියල පිරිස් රැස් වෙලා කථා කරමින් සිටිද්දී අහස් ගමන් ඇති මහා ඉර්ධිමත් තරුණ තාපසීන් වහන්සේ නමක් එතනට ආවා. එතුමා ඒ පිරිසගෙන් මෙසේ ඇසුවා.
“පින්වතුනී, නුඹලා මේ කුමක්ද කරන්නෙ? හැමෝම එකතුවෙලා ජයටම සරසන්නෙ? රජතුමාවත් මේ මාවතෙන් වඩිනවද? නැත්නම් මගුල් තුලාවක්වත්ද?”
“අනේ අපේ පින්වත් තාපසීන් වහන්ස, ඒ භාග්‍යවත් වූ අරහත් වූ අපගේ දීපංකර සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ තව ස්වල්ප මොහොතකින් මේ මාවතෙන් වඩින්ට නියමිතයි…..
රාහුල කුමරු පැවිදි වූ විට යසෝදරාවෝ නැවතත් පැවිද්ද පිණිස සුදොවුන් නිරිඳුන්ගෙන් අවසර ඉල්ලා සිටියේය. එවිට නිරිඳු මෙසේ කීය.
“පුත, දැන් නුඹ පැවිදි වූවොත් දරු නැති ශෝකයෙන් පැවිදි වූවයි කියමින් අනාගතයේදී මිනිසුන් නුඹගේ පැවිද්දට දොස් කියනු ඇත.
නමුත් සිහිකරව මපුත, එදා ජාලිය කන්හජිනා දන්දෙද්දී මද්දී වූ නුඹ එය ඉවසා සිටියා නොවේද? නුඹ කුසින් වැදූ දරුවන් දන්දෙද්දී උන්ගේ දෑත් බැඳී වර පට පමණක් මේ සිනේරු පර්වත රාජයාට වඩා වැඩි නොවේද? ඒ කිසිකලකත් නුඹ දොම්නස් නොවුනු වග බුදු මුවින්ම වදාලා නුඹට අමතකද?
දැන් මාගේ සිද්ධාර්ථ කුමරුවාණෝ සම්බුද්ධත්වය ලබා අර්ථ සිද්ධියට පැමිණ සකළ ලෝවාසීන් සිය දරු කොට සලකද්දී, තමන්ගේම ලෙයින් උපන් දරුවාණෝ ද මහණ කරගත් තැනේ දී මම් කෙසේ නුඹවත් අහිමි කර ගන්ටද?
මපුත, මේ එයට කාලය නොවේ. නුඹගේ පැවිද්ද නිසි කාලයේදී සිදුවන තෙක් නුඹ ඉවසා සිටිය මැනව.”
පැවිදි වූ දා පටන් අපගේ යසෝදරා තෙරණින් වහන්සේ සොයා ලාභ සත්කාර ගලා එන්නට විය. පිරිස් ගලා එන්නට විය. දන් කත් කරත්ත තුළ පටවාගෙන ඔවුන් පෝළිම් ගැසී සිටියහ. තෙරණින් වහන්සේ උදෙසා ඒ ඒ තැන අලංකාරවත් මෙහෙණවර ඉඳිකළහ. දහස් ගණනින්, දසදහස් ගණනින් ස්ත්‍රී පුරුෂ බේදයකින් තොරව, සියගණන් ගැල් පුරා නොයෙකුත් ආකාරයේ දානෝපකරණ ගෙන ඔවුන් මහමුහුදට ගලා බසිනා ගංගාවන් සේ රැස් කමින් සිටියහ. මේ අයුරින් දිනෙන් දින මෙහෙණවරට ඇදෙන මහ පිරිසෙහි වැඩිවීමක් මිස අඩු වීමක් නොවීය….
දිනක් විහාරයට ගොස් බණ අසා නැවත මෙහෙණවරට පැමිණීමට පෙර අපගේ තෙරණින් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඉදිරියේ වන්දනා කරමින් මෙසේ කියා සිටි සේක.
“ස්වාමීනී, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, ගෘහ වාසයේ බොහෝ ආදීනව දැක සම්පත් පිරිවර අත්හළ මා හුදෙකලා වාසය කැමැත්තේ මෙහි විසුවෙමි. නමුත් මේ ජනී ජනයා එක්ව ලාභ සත්කාරයෙන් මා පුදන්ට උත්සාහ කරති. මේ සැදහැවතුන් පිරී සිට, පෙර මාගේ රජගෙයි මිදුල සේම අතුරු සිදුරු නැතිව රැස් කමින් සිටිති. ස්වාමීනී එනිසා මම් අනෙක් නුවරකට යන්නෙමි. හුදෙකලා වාසය බොහෝ කැමැත්තෙමි”
අපගේ තෙරණින් වහන්සේ, නැවතත් විශාලාවට වැඩම කොට මහා ප්‍රජාපතී ගෞතමී තෙරණින් වහන්සේ සමීපයේ විසූ සේක.
තෙරණින් වහන්සේ විශාලාවට වැඩම කළ බව ක්ෂණයකින් සියළු නුවර පුරා පැතිරී ගියේය. සත්දහස් සත්සියයක් ලිච්ඡවී රවරුන් ඔවුන්ගේ සත්දහස් සත්සියයක් බිසෝවරුන්ද සමග මාහැඟි මෙහෙණවරක් කරවා…..
අපගේ යසෝදරා මහරහත් තෙරණින් වහන්සේගේ සාංසාරික ජීවිතය අතිශයින්ම ආශ්චර්‍යහ.
අකම්පිතව, සෘජු අදිෂ්ඨානයකින්, එකම අභිප්‍රායක් හදෙහිලා පැමිණි ඇගේ සාංසාරික ජීවන ප්‍රවෘතිය ජාතක කතාදියෙන් මොනවට ප්‍රකටය. එය අසනා පමාවෙන් හද කිලි පොලා යන්නකි. හද කකියා යන්නකි. ඇඟ හිරි වැටී යන්නකි. සැදැහෙන් සිත පිනා යන්නකි.
සැබවින්ම ඈ බෝසතාණන් වහන්සේ උදෙසාම ස්ත්‍රී ජීවිතයක් ලැබුවා මිසක සර්වප්‍රකාරයෙන්ම සකල ස්ත්‍රී දෝෂයන්ගෙන් මිදී පිරුවටයක් සේ පරම පවිත්‍රව සිටියා ය. සිතින් කයින් හෝ වචනයෙන් එක් මොහොතකුදු ලාමක ස්ත්‍රී දෝෂයක් ප්‍රකට නොකළා ය. හේතුව, ඈ ඒ දොස් උවමනාවෙන්ම සඟවාගත්තා නොවේ. දොස් නොමැති සේ මායාවෙන් පෙන්වා සිටියාත් නොවේ. සත්තකින්ම ඈ නිදොස් වූවා ය. සියළු දෝෂයන්ගෙන් ඈ පිරිසිදු වූවා ය. අව්‍යාජව අවංකව පරම පවිත්‍රව ඈ දොස් රහිතව විසුවා ය. එනිසාය ඈගේ ජීවිතය එතරම්ම සුවිශේෂී.
නික්ලේශී නොවීම ඈ එතරම් ගුණ දැරූනම් නිකෙලෙස්ව මහා අභිඥාලාභීව මහා සෘද්ධිමත්ව සම්බුදු ළයමඩලින් උපන් අර්හත් වූ රහල් මවු තොමෝ කොපමණනම් ගුණයන්ට ආකරයක් වන්ට ඇත් ද! කොපමණ ගුණ සුවඳින් තුන් ලෝ සනහාලමින් වැඩ සිටින්ට ඇත්ද!අහෝ අසිරියක්මැයි! අහෝ ආශ්චර්‍යක්මැයි! එතරම් ගුණ දැරූ අපගේ රාහුලමාතා යසෝදරා මහ රහත් තෙරණින් වහන්සේ නවක මෙහෙණක් සේ, කිසිත් නොදන්න මෙහෙණක් සේ, ළදරු මෙහෙණක් සේ, බිමට හරැවූ නෙතින් යුතුව සම්බුදුරජුන් ඉදිරියේ දෑත් නළලත තබා එකත්පස්ව වැඩසිටින සේක……..
යසෝදරා මහරහත් තෙරණින් වහන්සේගේ සංසාරගත ජීවිතය හා සම්බන්ධ ජාතක කතා
කුස මහරජු යොදුන් සියයක් දුර ගෙවා සවස් වෙද්දී මධුරට සාගල නුවරට පැමිණියේය. රාජාභරණ රාජ සළුපිළිවලින් තොරව, සාමාන්‍ය වස්ත්‍රයකින් සැරසී සිටින කුස මහරජුන්ව කිසිවෙකුත් හැඳින්නේ නැත. එදා රාත්‍රියේදි ඇත් හලට ගොස් ඇත් ගොව්වන්ගෙන් අවසර ගෙන එහි නතර විය. තමාගේ වීණාව අතට ගෙන මෙසේ අදිෂ්ඨාන කළේය.
“සියළු සාගල නුවර වාසීහු මාගේ වීණා වාදනය අසත්වා”
සසරෙහි අනේකප්‍රකාරයෙන් පාරමිතා පුරමින් සම්බුද්ධත්වය පිණිස පින් පුරමින් වඩිනා බෝසතාණන් වහන්සේගේ අදහස ඒකාන්තයෙන්ම ඉෂ්ඨ වෙයි. එනිසා……
වෙසතුරු නිරිඳුන් මසකට සය වතාවක් තමාගේ දන් හල් බලන්ට යන්නේය. ඔහු එයින් මහත් සතුටක් ලැබීය. තමන් ඉපදුනු වහා මෑණියන්ගෙන් දන් දීමට යමක් ඇද්දැයි ඇසූබව රජ ගෙදර ජනයා සිහිපත් කරද්දී හේ තව තවත් දානයටම සිය සිත යොමු කලේය. සත් හැවිරිදි වියෙහි සිටි තමන් සයනය මත පළඟක් බැඳ වාඩි වී ‘අද මාගේ හෘදය හෝ දෙඇස හෝ මාංශය හෝ කිසිවෙකු අයැද සිටින්නේනම් යෙහෙකැයි’යි සිතද්දී ධරණි තොමෝ ගුගුරා ගියයුරු හේ හොඳින්ම දනී. දේවදාර කල්කයකට සඳුන් කල්කයක් එක්වූවාක් පරිද්දෙන්, නා නා සුවඳින් පිරිබඩ ගෑ පොළොවක් මත සුවඳ පැන් ඉසූවාක් පරිද්දෙන්, වෛරෝඩි මාණික්‍යයෙන් කල ආභරණයකට රන් ලියකම් දමා තව තවත් ඔප නැංවූවාක් පරිද්දෙන් ……….
එක් කාලයක, හිමාල පර්වත රාජයාගේ සීතල හදවත බඳු ‘ඡද්දන්ත’ නම් විල් තෙර අහස් ගමන් ඇති මහා ඉර්ධිමත් ඇතුන් අටදහසක් වාසය කළා. ඔවුන් හැමට නායකයා වුනේ අප මහ බෝසත් ‘ඡද්දන්ත’ නම් ඇත් රජුයි. දිගින් යොදුන් සියයකුත් උසින් රියන් අසූඅටකුත් වූ අපගේ බෝසත් ඇත් රජුගේ ශරීරය මුළුමනින්ම සුදු පැහැයෙන් බැබළුනා. ඇත් මුව රතු පැහැයෙනුත් රියන් 58ක් දිග සොඬය රිදී පාටිනුත් බැබළුනා. රියන් 15ක වට ප්‍රමාණයෙන් යුත් දළ යුවල තිස් රියනක් දිගට වැඩී තිබුනා. ඒ දල යුගලයන්ගෙන් සවනක් රැස් විහිදුනා. මෙසේ අතිශයින්ම තේජාන්විත මහානුභාවසම්පන්න ඡද්දන්ත ඇත් රජු චූල සුභද්‍රා සහ මහාසුභද්‍රා නම් අගමෙහෙසි ඇතින්නියන් දෙදෙනෙකුගේ උපස්ථාන ලබමින් අටදහසක් ඇතුන්ට අනුශාසනා කරමින් වැඩ සිටියා……..
එකල අප මහ බෝසතාණන් වහන්සේ දුගී නිවසක උපන්හ. බරණැස් නුවර වාසය කල හේ දිනක් පාන්දරින්ම කුලී වැඩක් සොයා යනු පිණිස විදීයට බැස්සේය. දහවල ආහාරය සඳහා වෙළඳ වීදියෙන් පිට්ටු කෑලි සතරක් මිලට ගෙන කිලිටි රෙදි කැබැල්ලක ඔතා ඉනෙහි රුවා ගත්තේය. ඒ මොහොතේම පසේ බුදු රජාණන් වහන්සේලා සතර නමක් පිඬු පිණිස ඒ වීදියේම වැඩම කරමින් සිටියහ. අපගේ බෝසතාණන් වහන්සේ මද දුරක් ගමන් කොට හිස ඔසවා බලද්දී ඈතින් වඩිනා පසේ බුදු රජාණන් වහන්සේලාගේ ඡායාව දක්නා ලදී. හේ සතුටින් ඉහවහ ගියේය. වහා දිව ගොස් බිම වැතිරී පසේ බුදුරජාණන් වහන්සේලාට වන්දනා කලේය. හේ මෙසේ කීය, “ස්වාමීනී, මා ලඟ පිට්ටු කෑලි සතරක් ඇත. අනේ ස්වාමීනී, නීරස වුවත් මෙය මා හට ඇති අග්‍රම දේය. ස්වාමීනී මා ගැන අනුකම්පාවෙන් මාගේ මේ දිළිඳු දානය පිළිගන්නා සේක්වා”…….
බරණැස් නුවර එක්තරා මහාසාර බමුණු කුලයෙක රන් රුවක් සදිසි පුතෙක් උපන. ඒ අප මහ බෝසතාණෝ ය. වයසින් වැඩෙත්ම හේ උගතමනා සියළු ශිල්පයන් පරප්‍රාප්ත සොඳුරු රුවින් හොබනා අපූරු යොවුන් තරුණයෙක් වී.
මාපියෝ සිය තරුණ පුතු දෙස බලමින් බොහෝ සතුටු වූහ. පුත්‍රයා හා සමාන රුව-ගුණ සම්පතින් අනූන යොවුන් දියණියක් ඔවුහු තම පුතුහට සෙවූහ. නමුත් ඒ පුතුගේ කැමැත්තෙන් නම් නොවේ. හේ කෙතරම් රූපවත් වුවත්, කෙතරම් දක්ෂ වුවත් ගිහි දිවිය යනු ඔහු අකමැතිම දෙයයි. පුත්‍රදාරාවන් නඩත්තු කරමින් කම් සුව විඳීම හේ ප්‍රකෘතියෙනුත් සිහිනෙනුත් එක ලෙස ප්‍රතික්ෂේප කළේය. දෙමාපියන්ගේ ඇවෑමෙන් තවුස් දිවියක් ගතකරනුවස් වනගත වීමට හේ වඩාත් ඇළුම් කළේ ය. අපේක්ෂා කළේ ය. ඒ වෙනුවෙන්ම කල්යල් බලා සිටියේ ය…….
පෙර බරණැස් රජු රාජ්‍ය කරවන කල්හි අප බෝසතාණන් වහන්සේ ඒ රජුගේ පුරෝහිත බමුණානන්ගේ ගෙයි ඉපදුනේ ය. එකල ම රජුගේ අගමෙහෙසිය ද පුත් කුමරකු බිහි කළා ය. කුමරුවන්ට නම් තබනා දිනයේ දී බෝසත් කුමරුවාණන්ට ‘සුසීම’ නමිනුත්, රාජ කුමරුවාණන්ට ‘බ්‍රහ්මදත්ත’ නමිනුත් නම් තබන ලදී. කුමරුවන් දෙදෙනාම එක දිනයේ උපන් නිසා රජතුමා සුසීම කුමාරයාණන් ද රජ ගෙට පමුණුවා කුමාර සම්පත්තියෙන් ඇති දැඩි කළේ ය. නිසි වියට පැමිණි කල දෙදෙනම ඉතා විශිෂ්ඨ රූපයෙන් යුතු දිව්‍ය කුමාර විලාශයෙන් ද දුටුවන් සිත් බැඳගන්නා වර්ණ සම්පත්තියෙන් ද තේජසින් ද යුක්ත වූහ. ශිල්පයන් උගෙන යලි සිය රට බලා පැමිණි කල බ්‍රහ්මදත්ත කුමාරයා හට පියරජු ඇවෑමෙන් බරණැස රජකම ලැබුණු අතර සුසීම කුමරුවාණන් රාජ්‍ය පුරෝහිත ධූරය ද ලැබුණි…….
තවත් බොහෝ ජාතකතා කියවන්න
අරහත් තෙරණි සීහ නාද | ථේරි අපදානය
“…… බුදුන් දැකීමෙහි ලොල් වූ මම ඒ බුද්ධානුස්මෘතිය වඩා රහත්බවට පැමිණියෙමි. ලෝකනායකයන් වහන්සේ දැකීම පිණිස මම හැම දින මැ යමි, නයන නන්‍දන වූ බුද්ධ රූපය තෘප්ති රහිත ව මැ දක්මි. සියලු පාරමී බලයෙන් හටගත් ලක්‍ෂමී නිවාස වූ සියලු ශුභ ලක්‍ෂණයෙන් ගැවැසීගත් උත්තම රූපය මම අතෘප්ත වැ බලමින් වෙසෙමි. ඒ ගුණයෙහි සතුටු වූ ජින වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ‘සිගාලක’ ගේ මාතෘ වූ මෙහෙණ අග්‍ර වූ ශ්‍රද්ධාධිමුක්ති ඇත්තී යයි මා එතදග්‍රයෙහි තැබූහ ……”
-සිඟාලමාතා මහ රහත් තෙරණින් වහන්සේ-
සිරිමත් වෙසතුරු දාව (විශේෂ උපුටා ගැනීම්)
ශාන්තිය (ඒ අමා ගීතය) (විශේෂ උපුටා ගැනීම්)
ථේරි ගාථා | රහත් තෙරණින් වහන්සේලා වදාළ ගාථාවන්
“……ඉස්සර මං ජීවිතය ගත කළේ ස්වාමියත් නැතිව, දූ දරුවනුත් නැතිව. මං ගොඩාක් දුක් වින්දා. නෑමිතුරන් ද නැති මට කන්ට අඳින්ට කිසි දෙයක් තිබුණේ නෑ.
මං මැටි භාජනයකුත් අරගෙන, හැරමිටියකුත් අරගෙන ගෙයින් ගෙට හිඟා කකා ගියා. සීතලෙන්, අව්වෙන් පීඩා විඳ විඳා හත් අවුරුද්දක් ම ගෙවිලා ගියා.
දවසක් හොඳට කෑම බීම ලැබෙන පටාචාරා භික්ෂුණිය දැකගන්ට ලැබුණා. ඇය කරා ගිහින් මේ පැවිදි බව ඉල්ලා හිටියා.
ඒ පටාචාරා භික්ෂුණිය මට ගොඩක් අනුකම්පා කළා. මාව මහණ කළා. මට අවවාද කළා. මාව උතුම් අර්ථයෙහි යෙදවූවා. ඇගේ වචනය අසාගත්ත මං ඒ අනුශාසනාව කළා. ඒ භික්ෂුණිය ගේ අවවාදය හිස් දෙයක් නොවේ. දැන් මාත් ත්‍රිවිද්‍යාලාභී නිකෙලෙස් කෙනෙක්…….”
– චන්දා තෙරණියගේ ගාථා –
මහ රහත් තෙරණින් වහන්සේලාගේ සංසාරගත ජීවිතය
“…… ඒ භවයේදී ජීවිත කාලය පුරාම පින්කම් කරමින් සිට මිය ගිය පසු ඔවුන් නැවත දිව්‍ය ලෝකයක උපත ලැබූහ. නැවත ඒ දිව්‍ය භවයෙන් සමුගත් කල්හි ස්වාමි පුරුෂයා බරණැස් නුවරින් යොදුනක් දුර ප්‍රභූ කුලයක නන්ද නමින් ඉපදුනේ ය. බිරිඳ බරණැස් නුවර මාලිගාවේ (රජ පවුලේ ) වැඩිමහල් කුමරිය ලෙස ඉපදුනා ය.
දිනක් නන්ද ජීවත් වූ ගමේ උත්සවයක් පවත්වන බවට නිවේදනයක් නිකුත් විය. එවිට නන්ද තම මවගෙන් උත්සවයට ඇඳීම සඳහා සළුවක් ඉල්ලා සිටියේ ය. මව දුන් සළුවට හේ අකමැති විය.
“මට ගොරෝසු නැති සලුවක් දෙන්න” ඔහු කීවේ ය. මව නැවතත් දෙවෙනි සළුවක් දුන්නා ය. ඔහු එයද ප්‍රතික්ෂේප කළේ ය. ප්‍රතික්ෂේප කිරීම මේ ආකාරයෙන් කිහිප වතාවක්ම නැවත නැවතත් කළ විට මව මෙසේ පැවසුවා ය …..
– භද්දකාපිලානි මහ රහත් තෙරණින් වහන්සේගේ ජීවිත කථාව ඇසුරිනි-
පේත වත්ථු
උග්ගහ සූත්‍රය
සත්තභරියා සූත්‍රය
මාතුගාම සංයුත්තය | අනුරුද්ධ වර්ගය
මාතුගාම සංයුත්තය | බල වර්ගය
භික්ඛුනී සංයුත්තය
මාතුගාම සංයුත්තය | මාතුගාම වර්ගය
නකුලපිතූ සූත්‍රය
මල්ලිකා සූත්‍රය
දිවිය එකළුකරන සම්බුද්ධ භාෂිතය | ධර්මාවවාද
ඒතදග්ග පාළි | උපාසිකාවන් පිළිබඳ කොටස
ඒතදග්ග පාළි | භික්ෂුණී සංඝයා පිළිබඳ කොටස
ධම්ම පදය
