අප ගෞතම සම්මා සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ උතුම් වූ ශාක්‍ය කුලයේ ක්ෂත්‍රිය වංශයේ උපන් සේක. ‘සිද්ධාර්ථ ගෞතම‘ නාමය ලදින් 29 වසරක් පුරාවට සක් දෙව් සැප පරයා මහා සැප සම්පත් මැද අත්‍යන්ත සුකොමාල දිවියක් ගත කළ සේක.
ඇසළ පුන් සඳ මෝරා නැගි එක්තරා රාත්‍රියක දී අප මහ බෝසතාණන් වහන්සේ සියළු රාජ සැපයන්, උදෑසන හෙලූ කෙල බිඳිත්තක් සේ අත් හරිමින් මහා අභිනිෂ්ක්‍රමණය කොට වදාල සේක.
මේ ජීවිතයේ දහතුන් වසරකුත්, ඊට පෙර අසංඛෙය්‍ය කල්ප හතරකුත් කල්ප ලක්ෂයක් පුරාවට ජීවිත වලත් ප්‍රිය පතිනිය වෙමින් අප මහ බෝසතාණන් වහන්සේ සමග පැමිණි යසෝදරාවන් ඒ රාත්‍රියේ ගැඹුරු නින්දේ පසු වූවා ය. එදිනම උපන් කිරිකැටි බිළිඳා ළමැදට තුරුළු කරන් ඕ තොමෝ සැතපී උන්නා ය. දහසකුත් අපේක්ෂා හා සිතිවිලි වලින් යුතුව ඈ හිමිදිරියේ අවදි වූවා ය. අසන්නට ලැබුනේ අමුතුම පණිවුඩයකි. හද කකියවන සිත උමතු කරවන ගත කිලිපොලා යන දෙකන් සිදුරු අගුල් වට්ටන ප්‍රාණය නිරුද්ධ කරවන මේ එකම පණිවුඩය ඈ මීට පෙරත්, අසංඛෙය්‍ය වාරයක් අසා තිබුනි. නමුත්, කාලයේ වැලි තලාවෙන් වැසී ගිය අති දීර්ඝ සසර ගමනක ආ ඇයට ඒ හැම වාරයක දී සේම මෙවරත් එය ඇසෙද්දී ඇයට දැනුනේ කුමක්ද යන්න දන්නේ ඇයම පමණී. සැබවින්ම අපට තිබෙනා එකම අස්වැසිල්ල නම් මේ ඇය එය අසනා අවසාන වාරය වීමයි.
වසර 7ක් ගෙවී ගියේ ය. මේ ඇය අරහත්වයට පත් වී සකල දුක් කඳ පලා දමා සදහටම සසර දුකින් මිදී යන අන්තිම ආත්මභාවය හෙයින් ඇය තවමත් ජීවත් වන්නී ය. තවමත් මනා වූ සිහි ඇත්තී ය. තවමත් ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස වාතයෙන් ඇයගේ ළය පෙඟී යන්නේ ය.
සම්මා සම්බෝධිය සාක්ෂාත් කොට වදාල අපගේ සම්මා සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ ශාක්‍ය ඥාතීන් පිරිවරා දහම් දෙසමින් සුදොවුන් රාජ මාළිගයේ වැඩ සිටින සේක. රන් වන් කෙසරු ඇති සිංහ රාජයෙක් සිය ඥාති බන්දු වර්ගයා මැද අභීතව සිංහ ගර්ජනා කරන්නාක් වැනි වූ ඒ දහම් ඝෝෂාවේ හඬ අසන්ට උරුම නිසාමය ඇගේ පනනළ ආරක්ෂා වූයේ.
සත් හවුරුදු වියැති සිඟිති රාහුල කුමාරයාණෝ දැන් කසාවත් පෙරවූ සිඟිති ශ්‍රමණ දරුවෙකි. ආනන්ද නන්ද අනුරුද්ධ ආදීන් පමණක් නොව තම එකම සොයුරු දේවදත්තයනුත් ඔවුන්ගේ මගුල් කපුවා වූ උපාලි පවා කසාවත් හැඳි ප්‍රව්‍රජ්ජා දිවියක් ය දැන් ගත කරන්නේ. සුදොවුන් මහරජ සුදු සේසත යට සිටිද්දීම අරහත්වයට පත්ව පිරිණිවන් පෑ සේක. දන්නා නොදන්නා සියල්ලෝම රොඳ බැඳී සිටින්නේ සම්මා සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ වටා ය. අහෝ අපටත් සම්බුදු සෙවනේ ප්‍රව්‍රජ්ජාව ලබන්ට ඇත්නම්! අහෝ අපටත් හිස මුඩු කොට කසාවත් හැඳ එක වේලේ බතින් තෘප්තිමත්ව ගසක් යට බවුන් වඩමින් මේ කෙලෙස් සතුරන්ට පහර දී ජය ගන්ට ඇත්නම්! අහෝ ඒ සම්බුදු හද මඩලින් උපන් ඖරස පුත්‍රී වූ ශාක්‍ය දියණියක් වන්නට ඇත්නම්!
දහසක් සිතුවිලි දහසක් ප්‍රාර්ථනා එකම නෙක්ඛම්ම සිතිවිල්ලක කැටි කරගත් යසෝදරාවන් මෙසේ, කපිලවස්තුවේ සිට සම්මා සම්බුදු රජුන් සොයා යන දීර්ඝ මාවතේ පළමු පියවර තැබුවාය….